Co kształtuje psychikę? Człowiek nie może żyć bez świadomości, bez zrozumienia tego, kim jest, że jest odrębny, że ma potrzeby, własne zainteresowania, gusta, cele, granice, normy, preferencje. Że w jakiś sposób różni się od innych i ma swój własny, unikalny zestaw cech. Człowiek nie może żyć w chaosie i niepewności. Psychika dąży do zakończenia działań i zamknięcia gestaltów, przetworzenia zdobytych doświadczeń, zrozumienia, co jest dla niej niebezpieczne, a co nie, jak najlepiej się przystosować, aby przetrwać. Dlatego psychika ma swoją strukturę i człowiek rozumie doświadczenie, jeśli podzieli je na sekcje, wybierze priorytet, odsieje to, co nieistotne, a najważniejsze zachowa w pamięci jako model. Każdy doświadcza kryzysów związanych z wiekiem i samostanowienia, ponieważ okresowo trzeba stworzyć w mózgu tę strukturę wiedzy, przemyśleć doświadczenia, zmienić zachowanie na bardziej produktywne, opracować nowe sposoby interakcji ze światem i uczyć się. Normalna, zdrowa osobowość ma rdzeń, wolę, krytyczne myślenie, charakter, własne zdanie na każdy temat, swój własny obraz świata. Ludziom często brakuje granic, wypracowanych norm zachowania lub są one zamazane; wydaje się, że osoba rozpływa się w innych, stara się naśladować i żyć cudzym życiem. Samoświadomość, poczucie własnej wartości, integralność, samowystarczalność, zrozumienie własnej tożsamości, połączenie z rzeczywistością, skupienie na sobie są nieodłącznym elementem zdrowej, uporządkowanej psychiki. Istnieję, żyję, mogę, jestem tym, kim powinienem być, jestem dobry – to podstawa takiej struktury. Co więcej, wiem, jak sam sobie poradzę, przeżyję, będzie tak, jak chcę - to dodatek. Rozumiem związki przyczynowo-skutkowe, zarządzam swoim życiem i zachowaniem, nie polegam na opiniach innych ludzi, radzę sobie ze swoimi uczuciami, potrafię się opanować i uspokoić. Sama wiem, co jest dla mnie najlepsze. To jest wyższy poziom. Mam niezbędną wiedzę o życiu, widzę holistyczny obraz świata, mam inteligencję emocjonalną, rozumiem ludzi, potrafię nawiązywać zdrowe kontakty i mogę tego kogoś nauczyć. To jest jeszcze wyższy poziom. Mogę pozostawić po sobie wiedzę, konstruktywny, cenny produkt, który przyczyni się do ogólnego postępu. To najwyższy poziom psychiki. Dlatego, aby polepszyć życie, podnieść samoocenę, odnaleźć swoje miejsce w życiu, uporać się ze swoimi wewnętrznymi problemami, zapanować nad sobą i swoim zachowaniem, należy z chaosu i nieświadomości stworzyć strukturę, zainwestować w nią niezbędne cechy i umiejętności oraz zyskać integralność psychiczną. To kontakt ze sobą, samopełnienie, poleganie na sobie, swoim doświadczeniu i wiedzy. Osoba z problemami psychicznymi traci tę strukturę, u niektórych nie jest ona w ogóle uformowana lub zostaje zniszczona przez traumę i toksyczne leczenie. Psycholog może pomóc w analizie struktury osobowości, skierowaniu do nabycia niezbędnych umiejętności, uporaniu się z traumą, oczyszczeniu psychiki z destrukcyjnych wzorców i odnalezieniu holistycznego, spokojnego stanu.