Metelskaya Yu.S. Regulacja emocjonalna jako zasób adaptacyjny jednostki w warunkach kryzysu dorastającego Artykuł został opublikowany w czasopiśmie naukowym i dziennik praktyczny Floty Czarnomorskiej: Psycholog społeczny. 2015. Wydanie. Nr 1 (29). s. 113-124. (w odniesieniu do cytatów). Problem zapobiegania sytuacjom kryzysowym i trudnym jest szczególnie istotny dla okresu dojrzewania. Dorastanie samo w sobie jest kryzysem rozwojowym, wywołanym z jednej strony zmianami fizjologicznymi w ciele dziecka, zmianami morfofunkcjonalnymi, a z drugiej strony zmianą statusu społeczno-psychologicznego dziecka, jego przejściem do kategorii osoby dorosłej. Rozwiązanie kryzysu nastoletniego w dużej mierze determinuje powodzenie całej przyszłej socjalizacji i społeczno-psychologicznej adaptacji człowieka. Ale istnieje też zależność odwrotna – powodzenie w przezwyciężeniu kryzysu zależy od zdolności adaptacyjnych jednostki, istniejących mechanizmów adaptacyjnych, ich elastyczności, bogactwa i złożoności. To znaczy ze struktury adaptacji. [3] Temat kryzysu jest zatem ściśle powiązany z zagadnieniami adaptacji. Od dostępności zasobów adaptacyjnych zależy wynik kryzysu, jego rozwiązanie poprzez osiągnięcie nowego poziomu rozwoju osobistego i indywidualizacji lub dezintegracja osobista prowadząca do dezadaptacji społeczno-psychologicznej i społecznej. Zasoby adaptacyjne jednostki są zdeterminowane wieloma czynnikami zarówno o charakterze subiektywno-osobowym, jak i obiektywnym: wrodzone właściwości układu nerwowego, indywidualne cechy kształtowania wyższych funkcji psychicznych, cechy osobowe, osobiste zasoby adaptacyjne, którymi są podstawą opanowania stanu stresowego w sytuacji kryzysowej jest system regulacji emocjonalnej (M.K. Bardyshevskaya, V.V. Lebedinsky) [1]. Naruszenia emocjonalnej regulacji zachowania, a także zaburzenia rozwoju emocjonalnego znacznie zmniejszają zdolność pokonywania sytuacji kryzysowych, zwiększając ryzyko niepowodzenia i pogorszenia w wykonywaniu funkcji życiowych. Dzieci niepełnosprawne są szczególnie podatne na te zagrożenia, ponieważ zaburzenia w sferze emocjonalnej są w takim czy innym stopniu obecne w prawie wszystkich typach rozwoju dewiacyjnego (N.Ya. Semago, M.M. Semago) [4]. Specjalną kategorię stanowi młodzież - uczniowie klas otwartych szkół ogólnokształcących jako najbardziej narażeni na ryzyko popadnięcia w sytuacje kryzysowe, trudne. Ułatwia to specyfika ich rozwoju przed okresem dojrzewania (około 40% uczniów szkół średnich, którzy wzięli udział w naszym badaniu, miało wnioski PMPK dotyczące zaburzeń rozwoju mowy i intelektualnego), niekorzystna sytuacja społeczna i cechy wiekowe regulacja emocji i struktura adaptacji uczniów szkół ogólnokształcących w szkołach ogólnokształcących (OSOSH) i ponadgimnazjalnych (SOSH). Badaniami objęto uczniów szkół ponadgimnazjalnych i liceów ogólnokształcących w starszej adolescencji (od 14 do 16 lat). Łączna wielkość próby wyniosła 120 osób: 60 uczniów ze szkół ponadgimnazjalnych nr 55, 73 i 60 uczniów ze szkół ponadgimnazjalnych nr 96, nr 22, nr 97, nr 95. W badaniu zastosowano następujące metody: O. A. Metoda „Houses” Orekhovej w diagnozowaniu zróżnicowania sfery emocjonalnej, metodyka diagnozowania adaptacji społeczno-psychologicznej K. Rogersa i R. Diamonda Analiza statystyczna wykazała istotne różnice we wskaźnikach i strukturze adaptacji w grupach szkół średnich i ponadgimnazjalnych studenci. Uczniowie szkół ponadgimnazjalnych istotnie wyższe wyniki osiągają w skalach „adaptacja” (p < 0,05), „samoakceptacja” (p < 0,01), „wewnętrzność” (p < 0,01) i „dążenie do dominacji” (p < 0,05 ). Wyniki przedstawiono na wykresie 1. Wykres 1. Wskaźniki adaptacji według metody K. Rogersa i R. Diamonda w grupach uczniów szkół średnich ogólnokształcących i ogólnokształcących zmianowych. Badanie zależności korelacyjnych pomiędzy wskaźnikami zdolności adaptacyjnych i skalami nieprzystosowania ze skalami integralnymi metodologii K. Rogersa i R. Diamonda (samoakceptacja,0,420725* -0,419968*